พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนอกจากจะทรงงานศิลปกรรมทั้งด้านจิตรกรรม ภาพถ่าย วรรณกรรม ดนตรี และทางด้านนฤมิตศิลป์ (งานออกแบบ) ด้วยพระองค์เองแล้ว พระปรีชาสามารถด้านศิลปะยังปรากฏในอีกด้าน คือ ทรงริเริ่มสร้างสรรค์งานวิจิตรศิลป์ผ่านศิลปินผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขา ให้รังสรรค์ผลงานตามแนวพระราชดำริ โดยทรงดูแล และคอยพระราชทานพระราชวินิจฉัยอย่างใกล้ชิด ดังจะเห็นได้จาก พระพุทธรูปปางประทานพร ภ.ป.ร. และ พระพุทธนวราชบพิตร ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้นายไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ ประติมากรไทย เป็นผู้ปั้นพระพุทธรูปตามพระราชประสงค์ งานจิตรกรรมฝาผนังพระพุทธรัตนสถาน จิตรกรรมไทยชิ้นสำคัญแห่งรัชสมัย รวมถึงจิตรกรรมร่วมสมัย ภาพประกอบพระราชนิพนธ์พระมหาชนก ภาพวาดการ์ตูนประกอบพระราชนิพนธ์ พระมหาชนกและทองแดง

ทรงกำหนดแนวทางและพระราชทานให้ศิลปินรับทราบ เพื่อให้ศิลปินได้แสดงออกซึ่งความสามารถเฉพาะตนให้ผสมผสานกับแนวทางนั้น แล้วจึงทรงพระราชทานข้อวิจารณ์ติชมแก้ไขผลงานให้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน พร้อมทั้งพระราชทานขวัญกำลังใจแก่ศิลปินตั้งแต่ต้นจนสำเร็จบริบูรณ์ บังเกิดเป็นงานศิลปะร่วมสมัยชิ้นสำคัญแห่งยุคให้ปรากฏสืบไปในกาลภายหน้า