พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสนพระราชหฤทัยและฝึกฝนงานด้านศิลปะมาตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ขณะประทับที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ต่อมาได้ทรงเริ่มการวาดภาพจิตรกรรมฝีพระหัตถ์อย่างจริงจังและต่อเนื่อง ในช่วงพุทธศักราช ๒๕๐๒ ทรงศึกษาการวาดภาพด้วยพระองค์เอง รวมทั้งทรงแลกเปลี่ยนความรู้กับศิลปินที่มีความสามารถทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศอย่างใกล้ชิด เช่น เหม เวชกร เขียน ยิ้มศิริ ไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ จำรัส เกียรติก้อง พิริยะ ไกรฤกษ์ ระเด่น บาซูกิ และออสการ์ โคโคชกา เป็นต้น
ลักษณะจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเป็นแนวจิตรกรรมร่วมสมัยหลากหลายรูปแบบ เช่น แบบเหมือนจริง (Realistic) ที่จะเห็นได้จากภาพหุ่นนิ่ง (Still Life) ภาพเหมือนบุคคล (Portrait) ภาพทิวทัศน์ (Landscape) เป็นต้น แบบเอ็กซ์เพรสชั่นนิสม์ (Expressionism) แบบนามธรรม (Abstract) โดยจะทรงแสดงออกด้วยเอกลักษณ์เฉพาะพระองค์ไว้อย่างชัดเจน อันเป็นคุณลักษณะประการสำคัญของศิลปินที่จะมีแนวทางในการแสดงออกของงานเฉพาะตน
จิตรกรรมฝีพระหัตถ์ที่พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้พิมพ์เผยแพร่สู่สาธารณชนจนถึงปัจจุบันรวบรวมได้ ๑๓๒ องค์ สามารถระบุปีที่ทรงวาดระหว่างพุทธศักราช ๒๕๐๓ จนถึง พุทธศักราช ๒๕๐๙ จำนวน ๖๘ องค์ และไม่ทราบปีที่ทรงวาด จำนวน ๖๔ องค์
นอกเหนือจากการทรงงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์แล้ว พระองค์ยังทรงสนับสนุน และส่งเสริมศิลปะร่วมสมัยของไทยให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง โดยในพุทธศักราช ๒๕๐๕ เป็นปีแรกที่ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๓ ณ หอศิลป กรมศิลปากร และในพุทธศักราช ๒๕๐๖ ได้พระราชทานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์เข้าร่วมแสดงในการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติ เป็นครั้งแรก จำนวน ๖ องค์ หลังจากนั้นได้พระราชทานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ร่วมแสดงในการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติอย่างต่อเนื่อง จนถึงปัจจุบัน รวมทั้งในวาระโอกาสที่สำคัญยังได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้นำจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ไปแสดงนิทรรศการหลายคราว เช่น พุทธศักราช ๒๕๑๔ การแสดงภาพเขียนฝีพระหัตถ์ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีรัชดาภิเษก ณ ท้องพระโรงวังท่าพระ มหาวิทยาลัยศิลปากร พุทธศักราช ๒๕๒๕ จิตรกรรมฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว นิทรรศการพิเศษสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป พุทธศักราช ๒๕๓๙ นิทรรศการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสทรงครองสิริราชสมบัติ ครบ ๕๐ ปี ณ Tokyo Fuji Art Museum กรุงโตเกียว Nagoya City Museum เมืองนาโกยา และ OMM Exhibition Hall เมืองโอซากา ประเทศญี่ปุ่น พุทธศักราช ๒๕๔๙ จิตรกรรมฝีพระหัตถ์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนครและต่างจังหวัด ต่อมาราวพุทธศักราช ๒๕๑๐ ด้วยทรงมีพระราชกรณียกิจที่มากขึ้น เพื่อพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนชาวไทย จึงมิได้ทรงงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ใดๆ อีก
ลักษณะจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเป็นแนวจิตรกรรมร่วมสมัยหลากหลายรูปแบบ เช่น แบบเหมือนจริง (Realistic) ที่จะเห็นได้จากภาพหุ่นนิ่ง (Still Life) ภาพเหมือนบุคคล (Portrait) ภาพทิวทัศน์ (Landscape) เป็นต้น แบบเอ็กซ์เพรสชั่นนิสม์ (Expressionism) แบบนามธรรม (Abstract) โดยจะทรงแสดงออกด้วยเอกลักษณ์เฉพาะพระองค์ไว้อย่างชัดเจน อันเป็นคุณลักษณะประการสำคัญของศิลปินที่จะมีแนวทางในการแสดงออกของงานเฉพาะตน
จิตรกรรมฝีพระหัตถ์ที่พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้พิมพ์เผยแพร่สู่สาธารณชนจนถึงปัจจุบันรวบรวมได้ ๑๓๒ องค์ สามารถระบุปีที่ทรงวาดระหว่างพุทธศักราช ๒๕๐๓ จนถึง พุทธศักราช ๒๕๐๙ จำนวน ๖๘ องค์ และไม่ทราบปีที่ทรงวาด จำนวน ๖๔ องค์
นอกเหนือจากการทรงงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์แล้ว พระองค์ยังทรงสนับสนุน และส่งเสริมศิลปะร่วมสมัยของไทยให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง โดยในพุทธศักราช ๒๕๐๕ เป็นปีแรกที่ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๓ ณ หอศิลป กรมศิลปากร และในพุทธศักราช ๒๕๐๖ ได้พระราชทานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์เข้าร่วมแสดงในการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติ เป็นครั้งแรก จำนวน ๖ องค์ หลังจากนั้นได้พระราชทานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ร่วมแสดงในการแสดงศิลปกรรมแห่งชาติอย่างต่อเนื่อง จนถึงปัจจุบัน รวมทั้งในวาระโอกาสที่สำคัญยังได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้นำจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ไปแสดงนิทรรศการหลายคราว เช่น พุทธศักราช ๒๕๑๔ การแสดงภาพเขียนฝีพระหัตถ์ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีรัชดาภิเษก ณ ท้องพระโรงวังท่าพระ มหาวิทยาลัยศิลปากร พุทธศักราช ๒๕๒๕ จิตรกรรมฝีพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว นิทรรศการพิเศษสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป พุทธศักราช ๒๕๓๙ นิทรรศการเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสทรงครองสิริราชสมบัติ ครบ ๕๐ ปี ณ Tokyo Fuji Art Museum กรุงโตเกียว Nagoya City Museum เมืองนาโกยา และ OMM Exhibition Hall เมืองโอซากา ประเทศญี่ปุ่น พุทธศักราช ๒๕๔๙ จิตรกรรมฝีพระหัตถ์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนครและต่างจังหวัด ต่อมาราวพุทธศักราช ๒๕๑๐ ด้วยทรงมีพระราชกรณียกิจที่มากขึ้น เพื่อพัฒนาความเป็นอยู่ของประชาชนชาวไทย จึงมิได้ทรงงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ใดๆ อีก
